Uwagi ogólne
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości Krajowy Zasób Nieruchomości (KZN) jest państwową osobą prawną powołaną w celu podejmowania działań – jak to zaznaczono w preambule tego aktu – zwiększających dostępność mieszkań i kształtowanie stabilnych ram finansowania budownictwa mieszkaniowego. Realizacja tego zadania wymaga posiadania gruntów, którymi będzie dysponował KZN. Skarb Państwa powierzył KZN wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do nieruchomości przekazanych do zasobu. Dodatkowo KZN ma prawo nabywania nieruchomości na realizację jego zadań. KZN, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne. Właścicielem nieruchomości wchodzących do zasobu jest Skarb Państwa, a KZN – osoba prawna – jest powiernikiem, zobowiązanym do realizacji ustawowo określonych zadań na bazie przekazanego mu majątku. No i tu już pojawiają się pierwsze wątpliwości dotyczące tego, kto ma być podatnikiem podatków od nieruchomości znajdujących się w zasobie – właściciel czy powiernik? Wątpliwości tych jest znacznie więcej i są one przedmiotem niniejszej publikacji.
Wstęp
W piśmiennictwie i potocznie opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej jest określana jako „opłata retencyjna” czy „opłata za obniżoną retencję” („opłata za zmniejszenie retencji”), albo „podatek od deszczu” czy opłata za „deszczówkę”. Dotychczasowa ściągalność – w ocenie Wód Polskich - opłaty za obniżoną retencję jest znikoma, w porównaniu do założeń ustawodawcy. Z informacji zamieszczonych 8 sierpnia 2018 r. w Dzienniku Gazeta Prawna wynika, że "Dotychczas wpłat dokonało mniej niż 100 gmin w całej Polsce, na łączną kwotę 312 tys. zł. Według wstępnych szacunków miało to być ok. 3 mln zł....tylko 10 proc. ustalonej kwoty ostatecznie trafia do kiesy samorządu. Stąd też ... wielu samorządowców - jeżeli już w ogóle jest świadomych nowego obowiązku - nie traktuje go jako priorytet. Wody Polskie planują w związku z tym zaapelować do samorządów i wojewodów o uszczelnienie systemu opłat. .... Wody Polskie nie mają w tym przypadku uprawnień do kontrolowania gmin. To samorządy dysponują też informacjami o tym, jakie działki są na ich terenie, a także czy są one zabudowane i niepodłączone do kanalizacji”.
Na łamach „Przeglądu Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” opublikowany został artykuł Ireneusza Nowaka dotyczący problematyki wyłączenia samorządowych organów podatkowych od załatwienia spraw w postępowaniu podatkowym. Nawiązując do tej publikacji i niejako w jej uzupełnieniu chciałbym zwrócić uwagę na pewien często występujący, istotny z punktu widzenia praktyki stan faktyczny. Chodzi o sytuację, gdy osoba pełniąca funkcję organu jest współwłaścicielem wraz z innymi osobami przedmiotu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Ma to miejsce choćby w przypadku nieruchomości drogowych. Często jest tak, że niepubliczna droga wewnętrzna służąca za dojazd właścicielom znajdujących się przy niej domów, stanowi ich współwłasność. Jeżeli właścicielem któregoś z domów jest osoba pełniąca funkcję organu podatkowego, jest ona także współwłaścicielem drogi. Powstaje wówczas problem związany z jej opodatkowaniem, ponieważ osoba pełniąca funkcję organu podlega wyłączeniu od postępowania podatkowego dotyczącego jego zobowiązań, a więc także tych obejmujących wspólną drogę. Problematycznym jest to, czy wyłączenie obejmuje także zobowiązanie pozostałych podatników będących jej współwłaścicielami?
Wstęp
Do przedawnienia zobowiązania podatkowego może dojść także w trakcie toczącego się postępowania wymiarowego, zmierzającego do określenia wysokości zobowiązania podatkowego. W praktyce zdarza się, że toku postępowania wymiarowego, podatnik zgłasza fakt wystąpienia nadpłaty (np. opodatkował instalacje znajdujące się wewnątrz budynku jako budowle), jednak nie może złożyć formalnego wniosku o stwierdzenie nadpłaty, gdyż zabraniają tego wyraźnie przepisy. Jeżeli postępowanie podatkowe toczy się długo i czasami opieszale, to „blokuje” to możliwość złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty a po upływie terminu przedawnienia taki wniosek w ogóle nie może być złożony. Organ podatkowy nie powinien jednak traktować kwestii przedawnienia zobowiązania podatkowego w takim przypadku, jako zwalniającej od rozpoznania sprawy ewentualnej nadpłaty. Przedmiotem niniejszego artykułu jest wskazanie sposobu zachowania się organu podatkowego w takiej sytuacji.
Opłatę skarbową najprościej scharakteryzować jako ekwiwalent za czynności urzędowe dokonywane w ramach administracji publicznej. Jej zakres jest bardzo rozległy i obejmuje czynności dokonywane przez organy administracji rządowej i samorządowej, jak również przez inne podmioty. Regulacje ustawy o opłacie skarbowej korelują z różnymi przepisami, nie tylko z prawem podatkowym. Powoduje to, że prawidłowe ich stosowanie wymaga bardzo szerokiej wiedzy z zakresu funkcjonowania administracji publicznej.
Poprawne stosowanie przepisów u.o.s. komplikuje fakt, że w przeważającej części organ właściwy w sprawach opłaty skarbowej nie jest tym, który dokonuje czynności podlegającej opłacie. Danina ta uiszczana jest przez podatnika z góry, a dokonanie czynności uzależnione od jej wniesienia. Rodzi to problemy przy określaniu zobowiązania z tytułu opłaty skarbowej, jak również w sposób istotny wpływa na jej zwrot. Organ właściwy nie posiada informacji, czy wpłacone z tego tytułu środki są faktycznie należne, czy czynność, za którą wniesiono opłatę, została dokonana, a nawet czy w ogóle o nią wnioskowano.
Egzekucja podatków samorządowych pociąga za sobą koszty. Problem ten regulują przede wszystkim zapisy art. 64 – art. 66 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W ramach kosztów powstających podczas postępowania egzekucyjnego wyróżniamy: opłaty za czynności egzekucyjne, opłatę manipulacyjną, wydatki egzekucyjne, a wszystko to razem zwane jest kosztami egzekucyjnymi.
Teza:
Niecelowe było dalsze prowadzenie postępowania dowodowego skoro okolicznością niesporną i niepodważaną przez skarżących był fakt, że w skierowanym do klientów menu znajdowały się napoje, co stanowiło niewątpliwy przejaw (uzewnętrznienie) oferowania ich do sprzedaży. Ta okoliczność, w aspekcie przyjętej wykładni przepisów materialnych, stanowiła wystarczające potwierdzenie faktu dokonywania przez skarżących sprzedaży.
Obowiązek podatkowy ciążący na posiadaczach nieruchomości publicznych
Wyrok NSA z dnia 6 września 2019 r., II FSK 3277/17.
Samo posiadanie zależne gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego nie przenosi obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości – konieczna jest umowa zawarta z właścicielem, AWRSP lub pochodzić z innego tytułu prawnego. Innym tytułem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. są różnego rodzaju formy prawne władania nieruchomościami Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, takie jak trwały zarząd, zarząd czy użytkowanie, ale również one powinny pochodzić od właściciela.
Bieżący numer miesięcznika w doskonały sposób odzwierciedla różnorodność problematyki szeroko pojętych finansów samorządowych. Z jednej strony obejmują one dochody jednostek samorządu terytorialnego (przede wszystkim gmin), na które składają się podatki i opłaty. Z drugiej strony istotnym praktycznym problemem jest skuteczne egzekwowanie tych należności. Na te kwestie nakładają się dodatkowo regulacje natury proceduralnej, które stanowią podstawę do działania organów podatkowych oraz organów egzekucyjnych.
Ze stosunkowo nowych zagadnień, które przedstawiono w aktualnym numerze, polecam analizę zasad opodatkowania nieruchomości wchodzących w skład Krajowego Zasobu Nieruchomości. Ta państwowa osoba prawna powstała celem zwiększenia dostępności mieszkań i w tym celu wykonuje w imieniu Skarbu Państwa prawo własności i inne prawa rzeczowe przede wszystkim w odniesieniu do gruntów. Ostatnia nowelizacja zasad przekazywania gruntów do Zasobu może powodować przyspieszenie zmian własnościowych, a co za tym idzie pojawienie się w gminach problemów z ich opodatkowaniem. Z tego punktu widzenia warto zapoznać się z opracowaniem autorstwa prof. Leonarda Etela, który przybliża te kwestie.
Nową tematyką poruszaną na łamach Przeglądu Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych jest opłata retencyjna (tzw. podatek od deszczu). Danina ta jest pobierana przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), ale jedynie w części stanowi dochód gminy. Z tego, jak się wydaje powodu, jej pobór w skali kraju jest bardzo niewielki. Inną przyczyną takiego stanu rzeczy są też z pewnością skomplikowane zasady naliczania opłaty, o czym szerzej w swoim tekście pisze Aneta Chmielowiec.
Warto też zwrócić uwagę na dwa opracowania z działu „Ordynacja podatkowa”. W pierwszym z nich Ireneusz Krawczyk odniósł się do dość problematycznej kwestii dochodzenia nadpłat w sytuacji, gdy w sprawie toczy się już postępowanie w sprawie określenia wysokości zobowiązania. Zdaniem Autora prowadzenie takiego postępowania nie może prowadzić do wyłączenia prawa podatnika do dochodzenia nadpłaty. W drugim z tekstów Kamila Podwyszyńska przeanalizowała zasady prowadzenia postępowań w sprawie zwrotu opłaty skarbowej, ze szczególnym uwzględnieniem praktyczny problemów, jakie pojawiają się na styku dwóch procedur - zwrotu opłaty skarbowej oraz dochodzenia nadpłat w tej opłacie.
Na koniec polecam też tekst o kosztach postępowania egzekucyjnego, które obciążają wierzyciela oraz glosę dotyczącą opłaty targowej - ta tematyka wraca jak przysłowiowy bumerang.
Życzę pożytecznej lektury.
dr hab. Rafał Dowgier, prof. UwB
Miesięcznik.
ISSN 1641-6856
© Copyright by Wydawnictwo Taxpress
Rada naukowa:
Przewodniczący Rady Naukowej
Prof. zw. dr hab. Leonard Etel
Członkowie Rady Naukowej
Doc. Lilia Abramchik, Ph.D.
Prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
JUDR. Petr Mrkývka, Ph.D.
JUDr. Ing. Michal Radvan, Ph.D.
Adv. Andžejus Seliava
Prof. dr hab. Paweł Smoleń
Redaktor Naczelny:
dr hab. Rafał Dowgier
Redaktorzy tematyczni działów:
Podatki i opłaty lokalne – dr hab. Mariusz Popławski
Ordynacja podatkowa – dr Piotr Pietrasz
Finanse samorządowe – dr Grzegorz Liszewski
Glosa – dr Krzysztof Teszner
Redaktor językowy:
Ewa Wyszczelska-Oksień
Opracowanie graficzne:
Magdalena Fudali, wizualna.com.pl
Skład i łamanie:
PROJEKT06 Piotr Jurkiewicz, www.projekt06.net
Ilustracje:
Katarzyna Bogdańska,
www.katarzynabogdanska.blogspot.com
Adam Quest
www.behance.net/AdamQuest
Wydawca:
Taxpress s.c.
00-517 Warszawa
ul. Marszałkowska 80
Adres Redakcji:
Taxpress s.c.
04-028 Warszawa
al. Stanów Zjednoczonych 51 lok. 517
tel./fax (22) 51-77-800, 51-77-707
e-mail: kontakt@taxpress.com.pl
Druk:
Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna i Reklamowo-Handlowa „ADAM”
02-729 Warszawa, ul. Rolna 191/193
tel. (22) 843-37-23, fax (22) 843-20-52
www.oficyna-adam.com.pl
Materiały przesłane do redakcji podlegają recenzowaniu zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i objęte są procedurą zabezpieczającą oryginalność publikacji naukowych. Szczegółowa procedura recenzowania oraz zabezpieczenia oryginalności publikacji opisane są na stronie internetowej czasopisma: www.taxpress.com.pl
Wersją pierwotną „Przeglądu Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” od 2001 r. jest wersja papierowa.
„Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony.
Publikacje naukowe umieszczone w niniejszym miesięczniku objęte są procedurą recenzowania zgodną z wymogami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Lista recenzentów dostępna jest na stronie internetowej www.taxpress.com.pl
Miesięcznik znajduje się w wykazie czasopism punktowanych MNiSzW