Odpowiedzi na pytania czytelników
Rafał Dowgier
profesor doktor habilitowany nauk prawnych, pracownik Katedry Prawa Podatkowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku; członek Zespołu Eksperckiego ds. Lokalnego Prawa Podatkowego
Postępowanie podatkowe: doręczenie zastępcze dla spółki
Zwracam się z prośbą o pomoc w interpretacji art 151a ordynacji podatkowej. Zdaniem naszego prawnika powinniśmy doręczać korespondencję na wspólników spółki jawnej - na adresy dwóch wspólników - tworzących tzw. zarząd, podane 7 lat temu z chwilą ich wpisu w KRS. W ogólnopolskim systemie ewidencji osób źródło obydwie osoby są już od 6 lat wymeldowane - brak aktualnych meldunków. Również urząd skarbowy prowadzący postępowania karno-skarbowe w związku z naszymi zawiadomieniami przesyłał mi informację, iż Policja, która miała doprowadzić te osoby do urzędu skarbowego potwierdza, iż z informacji uzyskanych od lokatorów mieszkań i sąsiadów wynika, iż osoby te od lat nie zamieszkują w tych lokalach. W mojej ocenie ma tu więc zastosowanie art 151a - doręczenie tzw. do szafy w urzędzie, gdyż nie można ustalić miejsca zamieszkania wspólników spółki.
Prawnik chce bym wysyłał korespondencje na ich adresy z KRS, co w mojej ocenie nie jest zgodne z treścią przepisu o.p., gdyż osoby te nie mieszkają pod zgłoszonymi kiedyś do KRS adresami. Nadmieniam, iż chcemy doprowadzić do licytacji przez US nieruchomości i w związku z tym pojawił się spór, jaki rodzaj doręczenia będzie prawidłowy. Spółka w KRS ma wykreślony adres - pozostało wpisane tylko miasto, w związku z czym nie można stosować tzw. doręczenia zastępczego na adres siedziby.
Procedura doręczenia opisana w art. 151a o.p. przewiduje podjęcie przez organ podatkowy następujących kroków. Po pierwsze przepis ten ma zastosowanie jedynie wtedy, gdy nie można ustalić adresu siedziby spółki. Przepis wskazuje na trzy przypadki:
- podany adres siedziby spółki nie istnieje,
- adres został wykreślony z rejestru,
- adres jest niezgodny z odpowiednim rejestrem.
W stanie faktycznym sprawy wydaje się, że zachodzi druga ze wskazanych sytuacji. Przez adres należy bowiem rozumieć zapis stosowany na przesyłkach pocztowych, który umożliwia ich doręczenie adresatom. Więc samo ujawnienie w KRS miejscowości nie jest adresem. W związku z tym organ podatkowy w dalszej kolejności powinien stwierdzić, czy można ustalić miejsce prowadzenia działalności przez spółkę. Jeżeli nie, to trzeba ustalić osoby upoważnione do reprezentowania spółki. W analizowanym przypadku będą to wspólnicy. Dla doręczenia pisma tym osobom fizycznym stosujemy „normalne” zasady doręczeń określone w art. 148 o.p., w więc pismo można doręczyć pod adresem zamieszkania lub wskazanym do doręczeń w kraju. Art. 151a o.p. nie wprowadza żadnych odrębnych zasad doręczania pism dla osób fizycznych reprezentujących spółkę - doręczenie powinno być pod adresem zamieszkania lub do doręczeń w kraju. Jeżeli jednak żadnego z tych adresów nie można ustalić, to zgodnie z art. 151a § 2 o.p., pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Organ podatkowy nie musi więc, w ramach ogólnych reguł, podejmować próby doręczenia w innym miejscu (np. w miejscu prowadzenia działalności, czy też powołanemu na jego wniosek kuratorowi dla osoby nieobecnej).
W związku z tym, aby zastosować art. 151a § 2 o.p., organ musi ustalić adres zamieszkania lub adres do doręczeń w kraju, właściwy dla wspólników. Miejscem zamieszkania, zgodnie z art. 25 k.c. jest miejscowość, w której osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu. O miejscu zamieszkania nie decyduje ani zameldowanie, ani też wpis w urzędowym rejestrze jakim jest KRS. KRS jako wyznacznik do ustalenia miejsca do doręczeń może być stosowany tylko dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej - art. 151 o.p. Natomiast o miejscu zamieszkania i jego ewentualnej zmianie informuje się właściwego dla spraw ewidencji podatników naczelnika urzędu skarbowego.
Jeżeli więc ze stanu faktycznego sprawy wynika, że ani organ podatkowy właściwy w zakresie podatku od nieruchomości, ani naczelnik urzędu skarbowego nie są w stanie ustalić aktualnego miejsca zamieszkania wspólników, to zastosowanie znajduje doręczenie zastępcze na zasadzie art. 151a § 2 o.p.
Oczywiście powyższe zakłada, że nie zachodzi sytuacja, o której mowa w art. 146 w zw. z art. 151 o.p., to znaczy zmiana miejsca siedziby spółki nie nastąpiła w toku prowadzonego postępowania. W takiej bowiem sytuacji działa doręczenie zastępcze pod starym adresem, o ile pismo próbowano doręczyć przez Pocztę Polską.
